Met 'fijnstof' worden deeltjes bedoeld die in de lucht rondzweven, in vloeibare of vaste vorm. Ze vertegenwoordigen een complex mengsel van chemische stoffen. Ze worden ingedeeld volgens hun diameter, en de term PM2,5 verwijst naar deeltjes met een diameter van minder dan 2,5 micrometer (µm). Een micrometer stemt overeen met een duizendste van een millimeter. De afkorting PM is afkomstig van het Engels 'particulate matter'.

De indicator komt overeen met een gemiddelde waarde van de jaarlijkse gemiddelde concentraties van PM2,5 voor de verschillende mazen die tot een wijk (of statistische sector) behoren, uitgedrukt µg/m³.

Die jaarlijkse gemiddelde concentraties worden verkregen aan de hand van een mathematisch model dat onder meer gebaseerd is op de concentraties gemeten in de stations van het telemetrisch netwerk van het Brussels Gewest, dat beheerd wordt door het Departement Laboratorium Luchtkwaliteit van Leefmilieu Brussel. Deze realtime meetstations bevinden zich in verschillende omgevingsomstandigheden (woonwijken, industriegebieden, in de buurt van wegen met veel verkeer enz.)

De Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (IRCEL) modelleert de luchtkwaliteit op het hele Brusselse grondgebied met behulp van het RIO-IFDM-computermodel. RIO-IFDM is een combinatie van een interpolatiemodel (RIO) en een dispersiemodel (IFDM). Het houdt rekening met metingen in de stations van het telemetrisch netwerk, meteorologische gegevens, gegevens over bodembezetting en verontreinigende emissies van wegverkeer, binnenvaart en industrie. Het kent een PM2,5-meting toe aan een specifieke rastercel.

De hoge-resolutie kaart van de jaargemiddelde PM2.5-concentraties kan worden bekeken op de IRCEL-website. Het toont lokale variaties. Er wordt gebruik gemaakt van de kleurenschaal van de BelAQI luchtkwaliteitsindex, die afwijkt van de schaal die wordt gebruikt voor de kaarten van de Wijkmonitoring.

De problemen van externe vervuiling hebben een zware invloed op de kwaliteit van de leefomgeving van de Brusselaars. De effecten van fijnstof op de gezondheid en het milieu zijn velerlei.

Hoge niveaus van fijnstof in de lucht zijn een risicofactor voor de gezondheid, aangezien ze hart- en vaatziekten, longaandoeningen en longkanker bevorderen. Een chronische blootstelling aan PM2,5 verhoogt het risico op chronische ziekten, zoals diabetes type 2 en hoge bloeddruk. In een rapport van het Europees Milieuagentschap wordt geschat dat blootstelling aan PM2,5 in 2022 verantwoordelijk was voor 4100 vroegtijdige overlijdens in België (EEA, 2024).

Fijnstof heeft een invloed op het milieu doordat het zich afzet op de bladeren van bomen en de ontwikkeling van de vegetatie verstoort. Fijnstof heeft ook een complex effect op het klimaat. De deeltjes leiden verder tot de aantasting van gebouwen en monumenten in stedelijke gebieden doordat ze zich afzetten op het bouwkundig en historisch erfgoed.

De concentratie van fijnstof in de atmosfeer houdt verband met natuurlijke en antropogene bronnen. Natuurlijke bronnen zijn onder meer winderosie, vulkaanuitbarstingen, deeltjes uit woestijngebieden, pollen enz. De belangrijkste menselijke emissiebronnen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn het wegvervoer, de verwarming van gebouwen en, in mindere mate, industriële activiteiten. Ook wordt de invoer van fijnstof uit andere regio's waargenomen (bv. besproeiing in de landbouw).

De Europese Richtlijn 2008/50/EG legt een grenswaarde voor PM2,5 op van 25 µg/m³ als jaarlijkse gemiddelde concentratie. Die waarde moet sinds 2015 worden gerespecteerd. Bovendien legt de Europese Unie doelstellingen vast voor een geleidelijke vermindering van de blootstelling van de bevolking. De nieuwe door de WGO aanbevolen drempelwaarde, die in september 2021 is gepubliceerd, bedraagt 5 µg/m³ als jaarlijkse gemiddelde waarde. In oktober 2024 heeft de EU een nieuwe richtlijn voor luchtkwaliteit (2024/2881) aangenomen, waarin een grenswaarde van 10 µg/m³ wordt vastgesteld, die vanaf 2030 van toepassing is. De Europese grenswaarde moet uiterlijk in 2050 in overeenstemming zijn met die van de WHO.

Met 'fijnstof' worden deeltjes bedoeld die in de lucht rondzweven, in vloeibare of vaste vorm. Ze worden ingedeeld volgens hun diameter, en de term PM2,5 verwijst naar deeltjes met een diameter van minder dan 2,5 micrometer (µm).

De indicator komt overeen met een gemiddelde waarde van de jaarlijkse gemiddelde concentraties van PM2,5 voor de verschillende roosters die tot een wijk (of statistische sector) behoren, uitgedrukt in microgram per kubieke meter (µg/m³).

De concentratie fijnstof in de atmosfeer houdt verband met natuurlijke en menselijke bronnen. Natuurlijke bronnen zijn onder meer winderosie, vulkaanuitbarstingen, deeltjes uit woestijngebieden, pollen enz. De belangrijkste menselijke emissiebronnen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn het wegvervoer, de verwarming van gebouwen en, in mindere mate, industriële activiteiten. Er wordt ook invoer van fijnstof uit andere gewesten waargenomen (bv. in verband met besproeiing in de landbouw).

Hoge niveaus van fijnstof in de lucht zijn een risicofactor voor de gezondheid, het milieu en het bouwkundig en historisch erfgoed. Wat de gezondheid betreft, schat een rapport van het Europees Milieuagentschap dat blootstelling aan PM2,5 in 2022 verantwoordelijk was voor 4100 vroegtijdige overlijdens in België (EEA, 2024).

De Europese Richtlijn 2008/50/EG legt een grenswaarde voor PM2,5 op van 25 µg/m³ als jaarlijks gemiddelde concentratie. Na de goedkeuring van Richtlijn 2024/2881 geldt in de EU vanaf 2030 een nieuwe drempelwaarde van 10 µg/m³. De nieuwe door de WGO aanbevolen drempelwaarde, die in september 2021 is gepubliceerd, bedraagt 5 µg/m³ als jaarlijkse gemiddelde waarde. Voorheen was dat 10 µg/m³.